[English below]

Over kunst en kunstmatige intelligentie (we zijn allemaal outsiders)

Terwijl ik op weg naar huis ben na een avond in debatcentrum De Balie, luister ik naar een podcast over kunstmatige intelligentie en de angst van mensen om overbodig te worden, vervangen te worden of hun baan te verliezen omdat computers het allemaal beter kunnen. Actrice Salma Hayek vraagt zich in een interview af of kunstmatige intelligentie ooit geloofwaardiger zal acteren dan mensen. Hayek koestert de hoop dat we ons uiteindelijk door een unieke kwaliteit blijven onderscheiden, onze intuïtieve menselijkheid. Want menselijkheid is niet te simuleren…

Mijn gedachten dwalen af naar de discussie die ik net heb meegemaakt over outsiderkunst. Dat is kunst gemaakt door mensen met een beperking, veelal een psychische beperking. Maar niemand wil als buitenstaander worden bestempeld, omdat dat impliceert dat je er niet bij hoort. Iedereen wil als insider worden gezien. De term “Art Brut” is ook niet gewenst, omdat die vooral associaties oproept met “rauw” of “primitief”. Er wordt overwogen om de term “crip” of “kreupel” te gebruiken, maar alleen als mensen zichzelf zo willen noemen.

Rein Wolfs, de directeur van het Stedelijk Museum, spreekt sympathieke woorden, maar uiteindelijk benadrukt hij dat voor het Stedelijk de kwaliteit van de kunst het belangrijkst is. Maar wat houdt die kwaliteit precies in? Het gaat erom dat kunst mensen weet te raken en dat het een veelvoudige betekenis heeft voor anderen. Hoewel kunst van “crips” deze kwaliteiten kan bezitten, is Wolfs niet van plan dit apart te programmeren. Het Stedelijk is immers vóór alles een museum waar het over de kunst zelf gaat, niet over de beperkingen van de makers.

Terug naar kunstmatige intelligentie, die ontwikkelt zich zo snel dat de meeste experts voorspellen dat we binnen enkele jaren te maken zullen krijgen met Artificiële Algemene Intelligentie, waarbij computers ons op alle gebieden zullen overtreffen. Dit wordt ook wel de technologische singulariteit genoemd, het moment waarop de kunstmatige intelligentie zichzelf eindeloos en steeds sneller zal verbeteren.

Wat betekent het als we volledig worden ingehaald? Zijn wij met onze beperkingen allemaal gedoemd om buitenstaander te worden? En wie denkt dat ik nu aan het hallucineren ben, luister dan naar het volledig met machine learning gemaakte nummer ‘Heart on my Sleeve’ van Drake en The Weeknd. Bedenk dan dat het niet Drake en The Weeknd zijn die je daar hoort maar artificieel gegenereerde stemmen, net als de instrumenten en de melodieën.

Komt er een moment waarop kunstmatige intelligentie ook op het gebied van kunst superieur wordt? Een moment waarop computers gevoeliger, verbeeldingsrijker, gelaagder en betekenisvoller kunst maken dan de meest voortreffelijke menselijke kunstenaars?

Wordt iedereen dan outsider? Zijn we dan allemaal “kreupel”?

Veel vragen, veel meningen en weinig zekerheden. Tijden van grote verandering zijn niet alleen onzeker maar ook spannend.

Arnoud Odding, 26 juni 2023

Luister ook naar mijn gesprek met kunstenaar, fotograaf en schrijver Jan Hoek over zijn missie om alle grenzen in de wereld van de kunst weg te nemen. Jan Hoek zet zich met hart en ziel in voor kunstenaars met een beperking. Hij vertelt dat ‘in een wereld waarin iedereen afwijkt, iedereen ook weer normaal wordt.’ Jan Hoek in aflevering 5 van De Museoloog.

We’re all outsiders

On my way home after an evening at debate centre De Balie, I am listening to a podcast about artificial intelligence and people’s fear of becoming redundant, being replaced or losing their jobs because computers can do it all better. Actress Salma Hayek wonders in an interview whether artificial intelligence will ever act more credibly than humans. Hayek harbours the hope that we will eventually continue to be distinguished by a unique quality, our intuitive humanity. After all, humanity cannot be simulated…

My mind drifted to the discussion I just witnessed about outsider art. That’s art made by people with disabilities, mostly mental disabilities. But nobody wants to be labelled an outsider, because it implies that you don’t really belong. Everyone wants to be seen as an insider. Nor is the term “Art Brut” desirable, because it mostly evokes associations with “raw” or “primitive”. The use of the term “crip” is being considered, but only if people want to call themselves as such.

Rein Wolfs, the director of the Stedelijk Museum, speaks kind words, but ultimately he stresses that for the Stedelijk, the quality of art is of most importance. But precisely what does this quality mean? It is about art being able to impact people and having multiple meanings for other people. While art by “outsiders” or “crips” can possess these qualities, Wolfs does not intend to programme it separately. After all, the Stedelijk is first and foremost a museum where it is about art itself, not the limitations of its creators.

Back to artificial intelligence, it is developing so fast that most experts predict that within a few years we will face Artificial General Intelligence, with computers surpassing us in all areas. This is also known as the technological singularity, the moment when artificial intelligence will improve itself endlessly and ever faster.

What does it mean when we are completely overtaken? With our limitations, are we all doomed to become outsiders? And for those who think I am hallucinating at this point, listen to Drake and The Weeknd’s completely machine-learning-generated song ‘Heart on my Sleeve’. Then consider that it’s not Drake and The Weeknd you hear there but artificially generated voices, as well as the instruments and melodies.

Will there be a moment when artificial intelligence becomes supremely superior in the field of art too? A moment when computers create more sensitive, imaginative, layered and meaningful art than the most outstanding human artists?

Will everyone become outsiders then? Will we all be “crippled” at that point?

Many questions, many opinions and very few certainties. Times of great change are not only unsettling but also exhilarating.

Arnoud Odding, June 26, 2023