Eén van de leuke dingen van een sabbatical is dat je tijd hebt om nieuwe ‘dingen’ uit te proberen. Hét nieuwe ‘ding’ van dit moment is het bedrijf OpenAI met twee nieuwe apps die kunstmatige intelligentie naar een nieuw niveau brengen: ChatGPT en Dall.e. Ik las al een paar weken de verblufte reacties van mensen die diep onder de indruk zijn van de resultaten die deze ‘engines’ voor tekst en plaatjes mogelijk maken. Omdat deze werktuigen ook iets ongemakkelijks hebben voelde ik weerstand om mij er gelijk op te storten. Ze komen ons mensen wel erg dicht op de huid en kruipen er zelfs een beetje onder. 

Maar goed, ik ben geen struisvogel en ging er op donderdag 19 januari mee aan de slag. Na een korte kennismaking waarbij ik de chatrobot vooral ethische dilemma’s voorlegde – ik blijf immers licht bezorgd – richtte ik mij op musea. Hoe kan het anders? 

Mijn vraag was “wat zijn de belangrijkste actuele vraagstukken waar musea mee te maken hebben?”

Dit was het letterlijke en ongeredigeerde antwoord:

Er zijn verschillende belangrijke actuele vraagstukken waar musea tegenwoordig mee te maken hebben:

1. Diversiteit en inclusie: Musea worden vaak beschuldigd van het niet vertegenwoordigen of weerspiegelen van de culturele diversiteit van de samenleving. Er wordt momenteel veel gewerkt aan het versterken van de diversiteit binnen musea, zowel in termen van het personeel als van de collecties en programma’s.

2. Decolonizing Museums: Musea worden vaak beschuldigd van het reproduceren van de machtsverhoudingen van de koloniale tijd en het versterken van de blanke dominantie. Er is nu een beweging om musea te “decolonizeren” door hun collecties, verhalen en praktijken te herzien.

3. Digitale transformatie: Musea zijn zich bewust van de noodzaak om zich aan te passen aan de digitale tijdgeest en de verwachtingen van de bezoekers. Er wordt gewerkt aan het verbeteren van de digitale aanwezigheid van musea en het gebruik van technologieën zoals virtuele en augmented reality.

4. Financiële duurzaamheid: Musea worden vaak gefinancierd door overheden, subsidies en donaties. De bezuinigingen en de veranderende verwachtingen van de financieringsbronnen zorgen voor een groot aantal musea voor financiële uitdagingen.

5. Conservering: De zorg voor en het behoud van collecties zijn een constante zorg voor musea. De technologieën en methoden veranderen snel en musea moeten zich aanpassen om hun collecties voor toekomstige generaties te behouden.

Toen ik het antwoord van ChatGPT op LinkedIn plaatste met de vraag of dit lijstje een beetje klopt kwamen er veel reacties en aanvullingen. Zo vond men dat duurzaamheid niet alleen in financieel opzicht belangrijk is maar ook in maatschappelijk en ecologisch opzicht. Ook het belang van de community en co-creatie werden gemist. Of een bredere invulling van het begrip diversiteit. Maar al met al weinig schokkend. 

Daarom besloot ik vandaag ChatGPT maar eens wat steviger aan de tand te voelen en een heus interview af te nemen. Uitgangspunt was de lijst met actuele thema’s die de robot zelf had genoemd, aangevuld met vragen van de mensen die hadden gereageerd via LinkedIn. Het resultaat leest als een handleiding voor het schrijven van een strategisch plan voor een museum in het derde decennium van de 21e eeuw. 

Co-creatie van mens en machine! Geweldig en ook een beetje eng!

Arnoud Odding, 20 januari 2023