De Museumfabriek – Het museum van de wonderlijke wetenschap

[English below]

Wat krijg je als je een natuurmuseum, een textielmuseum en een regionaal-historisch museum samenvoegt? Dat was de grote vraag vanaf 2008 toen Museum TwentseWelle ontstond vanuit een fusie van drie Enschedese musea en collecties. In de eerste jaren werd die vraag grotendeels genegeerd. Het museum stak alle energie in een waaier van tentoonstellingen, zonder samenhang. De vaste presentatie in drie voormalige textielloodsen moest het Twentse verhaal vertellen.

Maar dat verhaal was als een Monster van Frankenstein. Samengesteld van beenderen en fossielen uit de natuurhistorische collecties, in elkaar gemonteerd met industriële bouten en moeren en aangekleed met het regionale erfgoed. Het monster lag opgebaard in drie voormalige textielloodsen. Maar toen het wakker werd wist het niet wie het was.

Vanaf 2016 ontfermde Rijksmuseum Twenthe zich over dit museum in een existentiële crisis. De twee organisaties werden samengevoegd en onder één directie en één managementteam gebracht. Het museum ontwikkelde zich tot een familiemuseum waar het draaide om menselijke creativiteit en om de samenhang tussen de diverse collecties. De grote tentoonstellingszaal werd omgebouwd tot auditorium; de entree verlegd; Wunderkammers samengesteld; vakantiefestivals georganiseerd; een makerspace ingericht. Dat was de eerste fase van de transformatie van Museum TwentseWelle naar De Museumfabriek.

In de tweede fase vanaf 2018 kwamen de collecties weer centraal te staan. Daarvoor werd het Twentelab opgericht met een gloednieuw collectiecentrum met geklimatiseerde depots, fotostudio, het grootste restauratieatelier van Oost-Nederland en werkplaatsen voor tientallen vrijwillige collectiemedewerkers. Ook werd begonnen met de inrichting van een kenniscentrum met natuur- en erfgoedbibliotheek; de modernste digitaliseringsapparatuur en een digitaal museum voor de hele regio onder de noemer ‘Atlas van Ooit’. Met steun van de gemeente Enschede kocht het museum in 2020 het eigen museumpand aan.

Maar nog altijd wist het monster niet goed wie het was.

Was De Museumfabriek het museum van de samenhang der dingen? Het museum van hoe en waarom? Of simpelweg het museum van alles en nog wat? Het antwoord op die vraag werd gevonden door de relatie met dat andere grote museum van Enschede nog eens te bezien. Beide musea delen hun maatschappelijke missie:

Van alle kwaliteiten die wij bezitten is de verbeelding de meest menselijke. Het is de verbeelding die ons verhalen vertelt, een verleden creëert, waarden vormt, kunstwerken schenkt en houvast biedt. In een tijd waarin alles razendsnel verandert en waarin oude zekerheden wankelen is de verbeelding, meer dan ooit, van groot belang. De Museumfabriek en Rijksmuseum Twenthe bestuderen, presenteren en stimuleren de menselijke verbeelding. Want het is de verbeelding waarmee we vorm en betekenis geven aan onze wereld.

De creatieve krachten achter de menselijke verbeelding zijn kunst en wetenschap. Als Rijksmuseum Twenthe het kunstmuseum van Oost-Nederland is, kan De Museumfabriek dan het wetenschapsmuseum in het oosten zijn? Kunst en wetenschap elk een eigen museum in Enschede?

De Museumfabriek is het museum van de wonderlijke wetenschap! Zo simpel kan het zijn.

Arnoud Odding was directeur van De Museumfabriek van juni 2016 tot en met december 2022.

The Museum Factory – The museum of wondrous science

What do you end up with when you merge a nature museum, a textile museum and a regional history museum? That was the main question from 2008 forward when Museum TwentseWelle formed from a merger of three Enschede museums and collections. In the first few years, that question was largely ignored. The museum poured all its energy into a variety of exhibitions, without any cohesion. The permanent presentation in three former textile warehouses was meant to tell the story of the Twente-region. But that story was like Frankenstein’s Monster. Assembled from bones and fossils from natural history collections, fitted together with industrial nuts and bolts and clad in regional heritage. The monster lay laid up in the three warehouses.

But when he woke up, he didn’t know who he was.

From 2016, Rijksmuseum Twenthe took the responsibility for this museum in existential crisis. The two organizations were merged and brought under one board and one management team. The museum evolved into a museum for families, where the focus was on human creativity and the cohesion between the various collections. The main exhibition hall was transformed into an auditorium; the entrance repositioned; Wunderkammers created; holiday festivals held; a makerspace established. That was the first phase of Museum TwentseWelle’s transformation into De Museumfabriek [The Museum Factory].

In the second phase from 2018, the collections came back into focus. To this end, the Twentelab was established with a brand-new collection centre with climatized depots, photo studio, the largest restoration studio in the eastern region of the Netherlands and workplaces for dozens of voluntary collection workers. Work also started on establishing a knowledge centre with a large library; state-of-the-art digitisation equipment and a digital museum for the entire region under the name ‘Atlas of Once’. With the support of the municipality of Enschede, the museum also purchased its own museum building in 2020.

But somehow the monster still didn’t quite know who he was.

Was it the museum of the coherence of things? The museum of how and why? Or simply the museum of all and anything? The answer to that question was found by rethinking its relationship with the other major museum of Enschede. Both museums share their public mission:

Of all the qualities we possess, imagination is the most human. It is the imagination that tells us stories, creates a past, shapes values, grants works of art and offers grip. At a time when everything is changing at lightning speed and old certainties are faltering, the imagination is, more than ever, of great importance. The Museumfabriek and Rijksmuseum Twenthe study, present and fosters the human imagination. For it is the imagination with which we give shape and create meaning in our world.

The creative forces behind our imagination are art and science. If Rijksmuseum Twenthe is the art museum of the eastern Netherlands, can The Museum Factory be the science museum of the east? Art and science, each with its own museum in Enschede.

The Museum Factory is the museum of wondrous science!

It can be as a simple as that.

Arnoud Odding was director of The Museum Factory from June 2016 to December 2022.