Het afgelopen jaar heb ik me gebogen over een bijzondere vraag: hoe stimuleren we vernieuwing in de Nederlandse archeologie? Het is zo’n twintig jaar geleden dat de archeologie werd gedecentraliseerd en onderhevig gemaakt aan marktwerking. Toen de Raad voor Cultuur de sector evalueerde in 2022 concludeerde ze dat het systeem in essentie goed werkt maar ook dat er nog veel te verbeteren valt. De Staatssecretaris van Cultuur was het hiermee eens en verzocht de sector om met een voorstel voor een onderzoeksplatform te komen. Via de speciaal opgerichte programmaraad kwam die vraag bij mij terecht.
Als kwartiermaker sprak ik veel betrokkenen die een fors aantal problemen noemden. Maar als je beter keek zag je dat die zwaktes allemaal dezelfde grond hadden. Ten eerste heeft de sterk gereguleerde en procesmatige aanpak van de archeologie, waarbij alle betrokkenen andere en vaak strijdige belangen hebben, geleid tot een diepgaande verzuiling in de sector. En ten tweede leidt de vrijwel alleen op prijs gestuurde marktwerking tot een ‘race to the bottom’ voor de prijs en kwaliteit van het onderzoek. Besloten werd om een innovatieplatform op te richten dat stelselmatig experimenten stimuleert om duurzame verbeteringen in het stelsel mogelijk te maken. Het platform wil alle betrokkenen stimuleren tot innovatieve methoden, technieken, samenwerkingen en dergelijke.
De staatssecretaris stemde in met de strategische aanbevelingen uit het onderzoeksrapport en vanaf de vroege zomer kon ik aan de slag met de realisatie van de ideeën. In overleg met de programmaraad werd de Stichting Reuvens gevraagd om het innovatieplatform te faciliteren. Begin 2025 is het zover. Dan gaat het platform van start met drie kernactiviteiten: een innovatieregeling, een netwerk- of makelfunctie én een adviestaak. Lees hier het implementatieplan dat ik schreef in nauwe samenwerking met de programmaraad!
Arnoud Odding, 11 november 2024
Bovenste foto: Caspar Reuvens was een Nederlandse buitengewoon hoogleraar in de archeologie aan de Rijksuniversiteit Leiden en eerste directeur van het Rijksmuseum van Oudheden. Onderste foto: Reuvens aan het werk bij het onderzoek naar de resten van Forum Hadriani. De opgraving bij Voorburg wordt gezien als een van de eerste professionele wereldwijd.