De Nederlandse archeologische sector is goed georganiseerd. Er zijn tal van verenigingen, overlegstructuren en koepels die verschillende delen van het veld vertegenwoordigen. Maar juist die sterke organisatiegraad heeft een keerzijde: de sector mist een gezamenlijke stem. Dit maakt het moeilijk om als archeologische gemeenschap invloed uit te oefenen op beleid, financiering en maatschappelijke erkenning.

In het rapport Enabling the Network, dat ik opstelde in opdracht van het Ministerie van OCW, onderzocht ik hoe de sectorvertegenwoordiging versterkt kan worden. De kernvraag was: Hoe komen we tot een breed gedragen, gezamenlijke vertegenwoordiging?

Tijdens gesprekken met de sector werd steeds dezelfde uitdaging benoemd. Iedereen erkent het belang van een krachtige sectorvertegenwoordiging, maar zodra het gaat over de inrichting ervan, nemen deelbelangen het gesprek over. We praten vaak langs elkaar heen in plaats van mét elkaar. Toch bleek er brede steun te zijn voor samenwerking. De uitdaging is het identificeren van een gedeeld uitgangspunt waar de verschillende belangen elkaar ontmoeten. Daarom is het cruciaal om te focussen op het gezamenlijke belang, dat in de werksessies als volgt werd geformuleerd:

Goede archeologie, vanuit een gezond economisch en maatschappelijk draagvlak.

Dit lijkt vanzelfsprekend, maar het is een cruciaal inzicht. Het betekent dat de sector niet alleen moet denken vanuit afzonderlijke belangen, maar vanuit wat archeologie als geheel nodig heeft.

Het adviesrapport Enabling the Network stelt voor om geen nieuwe organisatie op te tuigen, maar bestaande structuren beter te benutten. Het Groot Reuvensoverleg kan uitgroeien tot een professioneel gecoördineerd platform dat de gezamenlijke visie van de sector helpt vormgeven. Geen vrijblijvende praatclub, maar een plek waar archeologie zijn positie versterkt.

Het is tijd om als archeologische gemeenschap te focussen op wat ons bindt en niet op wat ons scheidt. Alleen zo kunnen we bouwen aan een toekomst waarin archeologie de maatschappelijke impact krijgt die het verdient. De toekomst van de sector begint bij de vraag: zijn we bereid om écht samen te werken?

Het ministerie van OCW heeft toegezegd de bevindingen te bestuderen en samen met de sector te kijken naar vervolgstappen.

Februari 2025