In twintig jaar tijd, sinds de eeuwwisseling, zijn musea ingrijpend veranderd, schrijft Arnoud Odding in zijn nieuwe boek Echt – Het waarachtige museum.
Waar je ook kijkt en luistert, het rommelt. Systemen die ons jarenlang voorspoed brachten piepen en kraken. Maar temidden van een groeiend gevoel van onbehagen neemt de maatschappelijke betrokkenheid toe. Klimaatactivisten plakken zich vast aan schilderijlijsten en bezetten de snelweg. Maxim Februari publiceert een essay waarin hij ertegen waarschuwt mensen te reduceren tot datapunten in algoritmen. Politici zeggen dat er meer is dan een markt van ‘zelfzuchtige individuen’, er is ook nog een samenleving. En talloze bedrijven zoeken naar een nieuwe balans van people, planet en profit. Dit zijn voorbeelden van het opbloeiende engagement dat ook steeds meer musea inspireert. Daarover gaat Echt – Het waarachtige museum.
Bestel Echt – Het waarachtige museum in de webshop!
In deze publicatie pleit Arnoud Odding niet voor onvoorwaardelijk activisme van musea maar voor betrokkenheid vanuit de wens om oprecht en waarachtig te zijn. Het waarachtige museum is het museum met ruimte voor twijfel en discussie. Een plek waar geprobeerd wordt de toenemende tegenstellingen te overbruggen in een ambivalente wereld.
Maar waarom musea?
Is het verwonderlijk dat – als de wereld in razend tempo digitaler en virtueler wordt – mensen op zoek gaan naar houvast in de krimpende analoge wereld? En waar vind je dat beter dan in musea met hun echte, hun authentieke objecten? De dingen die we zo waardevol vinden dat we ze al eeuwenlang verzamelen? Musea hebben daarmee een uitzonderlijke kwaliteit die ze geloofwaardig maakt in een tijd van nepnieuws en overvloedige meningen. Niet voor niets groeien en bloeien de musea wereldwijd.
Maar dit vertrouwen brengt ook een bijzondere verantwoordelijkheid met zich mee. Want terwijl veel politici en media de discussies op scherp lijken te zetten en terwijl de wetenschap steeds vaker betwijfeld wordt hebben musea een kwaliteit die ze in kunnen zetten om het gesprek tussen mensen voort te zetten. In het waarachtige en oprechte gesprek herstellen we vertrouwen tussen mensen en dat is essentieel, want “without trust society collapses” zegt historicus en futuroloog Yuval Harari.
Echt – Het waarachtige museum is het derde deel van een serie publicaties die in 2004 begon met Het gedroomde museum dat Arnoud Odding samen met Tiziana Nespoli schreef. Die eerste publicatie was een pamflet tegen de in hun ogen kortzichtige musea die zich beperkten tot het eigen, geïsoleerde vakgebied. Zij vroegen zich af of een museum ook bestaansrecht zou kunnen hebben als opiniërende instelling, naast de gedrukte en digitale media en naast debatcentra zoals De Balie. In 2011 publiceerde Arnoud Odding Het disruptieve museum. Dat was het museum dat niet langer het vakgebied maar het publiek en het maatschappelijk draagvlak centraal stelde. Het disruptieve museum was het ondernemende museum, passend bij de tijd. En nu in 2023 volgt dus het geëngageerde museum, of het waarachtige museum. Musea blijven zich aanpassen aan de tijd.
